Rak piersi jest najczęstszym nowotworem wśród kobiet na całym świecie. Każdego roku diagnozuje się 2 miliony nowych przypadków (!!) Według szacunków danych WHO, co roku nowotwór piersi rozpoznaje się u 12% kobiet na świecie. Jednakże liczba ta jest w rzeczywistości większa, ponieważ wiele krajów nie ma odpowiednich systemów rejestracji chorób nowotworowych. Wiele przypadków zostaje tez nierozpoznanych i niezgłoszonych. W Polsce raka piersi diagnozuje się u 19 tys. kobiet, co oznacza, że codziennie ponad 50 Polek dowiaduje się o chorobie, a każdego dnia umiera ich 15. Podczas gdy liczba zachorowań w całej Europie rośnie, śmiertelność maleje. W Polsce przy większej liczbie chorych na nowotwór piersi, zwiększa się także śmiertelność. Choroba dotyka tez coraz częściej młodych ludzi.
Wykrycie raka piersi we wczesnym stadium zwiększa prawdopodobieństwo skutecznego leczenia i lepszych wyników. Rak piersi we wczesnym stadium jest zazwyczaj łatwiejszy w leczeniu i może wymagać mniej agresywnych interwencji w porównaniu z rakiem w zaawansowanym stadium. Kobiety, u których rak piersi zostanie wcześnie wykryty, mają tez większą szansę na przeżycie. Wczesne wykrycie raka piersi zmniejsza potrzebę rozległego i kosztownego leczenia, hospitalizacji i opieki wspomagającej związanej z zaawansowaną chorobą.
Samobadanie piersi czyli Brest Self Examination, jest ważnym narzędziem pozwalającym na wczesne wykrycie raka piersi. Regularne samobadanie pozwala pacjentom zapoznać się z normalnym wyglądem i dotykiem swoich piersi. Wykonując comiesięczne samobadanie, można wcześnie wykryć wszelkie zmiany lub nieprawidłowości, które mogą wskazywać na obecność raka piersi. Samobadanie umożliwia pacjentom odgrywanie aktywnej roli w dbaniu o własne zdrowie. Zapewnia poczucie kontroli i sprawczości. Dzięki samobadaniu ludzie stają się bardziej świadomi unikalnych cech swoich piersi, w tym tekstury, rozmiaru i kształtu. Ta podwyższona świadomość pozwala im rozpoznać wszelkie odchylenia od normy i szybko zwrócić się o pomoc lekarską.
Wierzymy, że nawyk regularnej samokontroli piersi zdobyty na wczesnym etapie życia przyniesie rezultaty w przyszłości. Pozwoli na ukształtowanie właściwych wzorców zachowań prozdrowotnych, a w konsekwencji przełoży się na lepszy stan zdrowia społeczeństwa. Nasze szkolenia pomagają młodym ludziom stać się świadomymi i aktywnymi obywatelami, rozwijają w nich poczucie sprawczości i odpowiedzialności za siebie oraz za innych oraz przełamują tabu towarzyszące chorobom nowotworowym.
Rak piersi to choroba, w wyniku której w tkankach piersi tworzą się komórki złośliwe (nowotworowe). Istnieje wiele różnych typów raka piersi , które mogą dotyczyć zarówno kobiet, jak i mężczyzn.
Aby określić stopień zaawansowania raka piersi u danej osoby oraz to, czy rozprzestrzenił się on poza pierś, po rozpoznaniu nowotworowi przypisuje się stadium . Wczesne wykrycie raka piersi poprzez samokontrolę, coroczną mammografię i inne badania piersi jest najlepszą obroną przed diagnozą raka piersi w późnym stadium. Ogólnie rzecz biorąc, im wcześniej wykryty zostanie nowotwór, tym większe jest prawdopodobieństwo pomyślnego wyniku.
Rak to szerokie pojęcie określające klasę chorób charakteryzujących się nieprawidłowym wzrostem komórek i atakowaniem zdrowych komórek w organizmie. Rak piersi zaczyna się w komórkach piersi jako grupa komórek nowotworowych, które mogą następnie naciekać otaczające tkanki lub rozprzestrzeniać się (dawać przerzuty) na inne obszary ciała.
Rak zaczyna się w komórkach, które stanowią podstawowy element budulcowy tkanki. Tkanka znajduje się w piersi i innych częściach ciała. Czasami proces wzrostu komórek przebiega nieprawidłowo i powstają nowe komórki, gdy organizm ich nie potrzebuje, a stare lub uszkodzone komórki nie umierają tak, jak powinny. Kiedy to nastąpi, nagromadzenie komórek często tworzy masę tkanki zwaną guzkiem , naroślą lub guzem .
Rak piersi występuje, gdy w piersi rozwijają się nowotwory złośliwe. Komórki te mogą rozprzestrzeniać się poprzez oderwanie się od pierwotnego guza i przedostanie się do naczyń krwionośnych lub limfatycznych, które rozgałęziają się do tkanek w całym organizmie. Kiedy komórki nowotworowe przemieszczają się do innych części ciała i zaczynają uszkadzać inne tkanki i narządy, proces ten nazywa się przerzutami .
Kiedy dowiadujesz się, że masz raka piersi, naturalne jest, że zastanawiasz się, co mogło spowodować tę chorobę. Ale nikt nie zna dokładnych przyczyn raka piersi. Lekarze rzadko wiedzą, dlaczego u jednej kobiety rozwija się rak piersi, a u drugiej nie, a większość kobiet chorych na raka piersi nigdy nie będzie w stanie określić dokładnej przyczyny. Wiemy jednak, że rak piersi jest zawsze spowodowany uszkodzeniem DNA komórki.
Znane czynniki ryzyka
Kobiety z pewnymi czynnikami ryzyka są bardziej narażone na rozwój raka piersi niż inne. Czynnik ryzyka to coś, co może zwiększyć ryzyko zachorowania. Niektórych czynników ryzyka (takich jak picie alkoholu) można uniknąć. Jednak większości czynników ryzyka (takich jak rak piersi w rodzinie) nie da się uniknąć. Posiadanie czynnika ryzyka nie oznacza, że kobieta zachoruje na raka piersi.
W USA u 1 na 8 kobiet w ciągu swojego życia zostanie zdiagnozowany rak piersi. Szacuje się, że w 2024 r. inwazyjny rak piersi zostanie zdiagnozowany u 310 720 kobiet i 2800 mężczyzn. Prawdopodobnie znasz co najmniej jedną osobę, która osobiście dotknęła raka piersi.
Ale jest nadzieja. W przypadku wyłapania w najwcześniejszym, zlokalizowanym stadium, wskaźnik względnego przeżycia 5-letniego wynosi 99%. Postępy we wczesnym wykrywaniu i metodach leczenia znacznie zwiększyły w ostatnich latach wskaźniki przeżywalności raka piersi, a obecnie w Stanach Zjednoczonych żyje ponad 4 miliony osób, które przeżyły raka piersi.
Świadomość faktów i statystyk dotyczących raka piersi w Stanach Zjednoczonych ma kluczowe znaczenie dla umożliwienia jednostkom podejmowania świadomych decyzji dotyczących ich zdrowia.
Kluczowe statystyki i fakty dotyczące raka piersi w Stanach Zjednoczonych
Ryzyko nawrotu raka piersi zależy od rodzaju i stopnia zaawansowania pierwotnego raka piersi. Zwykle największe ryzyko nawrotu występuje w ciągu pierwszych kilku lat po leczeniu i maleje z czasem.
Co to jest guz?
Guz to masa nieprawidłowej tkanki. Istnieją dwa rodzaje nowotworów piersi: nowotwory nienowotworowe, czyli „łagodne” i nowotworowe, czyli „złośliwe”.
Łagodne nowotwory
Kiedy guz zostaje zdiagnozowany jako łagodny, lekarze zazwyczaj pozostawiają go w spokoju, zamiast go usuwać. Chociaż guzy te na ogół nie są agresywne w stosunku do otaczających tkanek, czasami mogą nadal rosnąć, naciskając na inne tkanki i powodując ból lub inne problemy. W takich sytuacjach guz jest usuwany, co pozwala na ustąpienie bólu i powikłań.
Nowotwory złośliwe
Nowotwory złośliwe są nowotworami i mogą być agresywne, ponieważ atakują i uszkadzają otaczającą tkankę. W przypadku podejrzenia, że guz jest złośliwy, lekarz przeprowadzi biopsję w celu określenia ciężkości lub agresywności guza.
Rak z przerzutami
Rak z przerzutami ma miejsce wtedy, gdy komórki nowotworowe nowotworu złośliwego rozprzestrzeniają się na inne części ciała, zwykle przez układ limfatyczny lub krew, i tworzą guz wtórny. Te nowotwory wtórne, zwane chorobą przerzutową, nadal składają się z komórek raka piersi, ale obecnie znajdują się w innych narządach, takich jak kości, wątroba czy płuca.
Stopnie nowotworu
Klasyfikacja nowotworu to system stosowany przez patologów do klasyfikacji nowotworu złośliwego raka piersi na podstawie ciężkości mutacji i prawdopodobieństwa jej rozprzestrzenienia. Komórki raka piersi bada się pod mikroskopem, aby określić, między innymi, jak bardzo komórki raka piersi przypominają komórki zdrowe (tzw. stopień histologiczny) oraz kształt i wielkość jąder komórek nowotworowych (tzw. stopień jądrowy) zgodnie z jak również szybkość, z jaką te komórki dzielą się i rozmnażają.
W przypadku raka piersi nowotwory są często klasyfikowane w skali od jednego do trzech, wskazującej, jak agresywne są komórki nowotworowe:
Guzy o niskim stopniu złośliwości pod mikroskopem bardziej przypominają normalną tkankę. Guzy o wysokim stopniu złośliwości wyglądają nienormalnie i mniej przypominają normalną tkankę i są bardziej agresywne.
Stopni nowotworu raka piersi nie należy mylić ze stadiami raka . Stopień zaawansowania nowotworu pomaga w ustaleniu najlepszego planu leczenia i ogólnie rzecz biorąc, guz o niższym stopniu zaawansowania oznacza większą szansę na pełne wyleczenie. Są jednak osoby, które całkowicie wyzdrowieją na każdym etapie i nawet przy najwyższym stopniu agresywności nowotworu.
Znajomość swojego ciała pomaga:
Podejmuj świadome decyzje.
Prowadź lepszy dialog ze swoim lekarzem.
Bądź świadomy wszystkiego, co niezwykłe.
Tkanka tłuszczowa
Kobieca pierś składa się głównie ze zbioru komórek tłuszczowych zwanych tkanką tłuszczową. Tkanka ta rozciąga się od obojczyka do pachy i przez środek klatki piersiowej. W miarę starzenia się kobiety, zwłaszcza po osiągnięciu menopauzy, tkanka piersi zawiera więcej tkanki tłuszczowej.
Płatki, zraziki i przewody mleczne
Zdrowa kobieca pierś składa się z 12–20 odcinków zwanych płatkami. Każdy z tych płatów składa się z wielu mniejszych płatków, gruczołu wytwarzającego mleko u kobiet karmiących piersią. Zarówno płatki, jak i zraziki są połączone kanałami mlecznymi, które działają jak łodygi lub rurki przenoszące mleko do sutka. Te struktury piersi są na ogół miejscem, w którym zaczyna się tworzyć rak.
Płatki, zraziki i przewody mleczne
Zdrowa kobieca pierś składa się z 12–20 odcinków zwanych płatkami. Każdy z tych płatów składa się z wielu mniejszych płatków, gruczołu wytwarzającego mleko u kobiet karmiących piersią. Zarówno płatki, jak i zraziki są połączone kanałami mlecznymi, które działają jak łodygi lub rurki przenoszące mleko do sutka. Te struktury piersi są na ogół miejscem, w którym zaczyna się tworzyć rak.
Wszyscy ludzie, zarówno mężczyźni, jak i kobiety, rodzą się z pewnymi komórkami i tkankami piersi. Chociaż u mężczyzn nie rozwijają się piersi produkujące mleko, w komórkach i tkankach piersi mężczyzny może rozwinąć się nowotwór. Mimo to rak piersi u mężczyzn występuje bardzo rzadko. Mniej niż jeden procent wszystkich przypadków raka piersi rozwija się u mężczyzn, a w przypadku mężczyzn ryzyko zachorowania na raka piersi w ciągu całego życia wynosi około 1 na 833.
Rak piersi u mężczyzn jest zwykle wykrywany jako twardy guzek pod brodawką i otoczką. Mężczyźni charakteryzują się wyższą śmiertelnością niż kobiety, przede wszystkim dlatego, że świadomość wśród mężczyzn jest mniejsza i rzadziej zakładają, że guzek to rak piersi, co może powodować opóźnienie w podjęciu leczenia . Większość zdiagnozowanych mężczyzn to osoby w wieku powyżej 50 lat.
Naciekający rak przewodowy
Spośród mężczyzn, u których rozwinął się rak piersi, zdecydowana większość tych przypadków to naciekający rak przewodowy (IDC) , co oznacza, że komórki w przewodach lub wokół nich zaczynają atakować otaczającą tkankę. Bardzo rzadko u mężczyzny może zostać zdiagnozowany zapalny rak piersi lub choroba Pageta brodawki sutkowej , czyli rak przewodowy in situ (DCIS) zawarty w sutku i zwykle otoczce.
Czynniki ryzyka
Czynniki ryzyka
Spośród mężczyzn, u których rozwinął się rak piersi, zdecydowana większość tych przypadków to naciekający rak przewodowy (IDC) , co oznacza, że komórki w przewodach lub wokół nich zaczynają atakować otaczającą tkankę. Bardzo rzadko u mężczyzny może zostać zdiagnozowany zapalny rak piersi lub choroba Pageta brodawki sutkowej , czyli rak przewodowy in situ (DCIS) zawarty w sutku i zwykle otoczce.
Znaki i objawy
Rak piersi u mężczyzn może wykazywać takie same objawy jak rak piersi u kobiet, w tym guzek. Każdy, kto zauważy coś niezwykłego w swoich piersiach, zarówno płci męskiej, jak i żeńskiej, powinien natychmiast skontaktować się ze swoim lekarzem.
Większość mężczyzn znajduje własny guzek pod prysznicem i zwykle znajduje się on pod brodawką i otoczką. Często zdarza się, że mężczyźni opóźniają zgłoszenie guza lekarzowi, co może skutkować koniecznością dalszego leczenia pacjenta.
Prawie każdy rak piersi u mężczyzn charakteryzuje się obecnością receptorów estrogenowych po leczeniu obejmującym terapię hormonalną, tak jak ma to miejsce w przypadku 70% kobiet. Wskaźniki przeżycia i leczenia mężczyzn chorych na raka piersi są bardzo podobne jak w przypadku kobiet. Wczesne wykrycie raka piersi zwiększa możliwości leczenia i często zmniejsza ryzyko śmierci z powodu raka piersi.
Badania genetyczne
Chociaż wyniki leczenia są bardzo podobne u kobiet na tym samym etapie wykrycia, mężczyzna, u którego zdiagnozowano raka piersi, powinien również rozważyć konsultację z doradcą genetykiem. Jeśli u mężczyzny wynik testu na obecność wadliwego genu (najczęściej BRCA1 lub BRCA2) będzie pozytywny, może to prowadzić do rozpoznania w przyszłości raka piersi, a jego dzieci mają 50% szans na nosicielstwo genu. Ponadto:
Dziecko płci męskiej mężczyzny chorego na raka piersi, które odziedziczy wadliwy gen BRCA2, ma tylko około 6% szans na ostateczny rozwój raka piersi i nieco ponad 1% w przypadku BRCA1.
Ryzyko zachorowania na raka piersi u córki mężczyzny chorego na raka piersi, która odziedziczy wadliwy gen, wynosi od 40% do 80%.
Mężczyźni z genetyczną predyspozycją do raka piersi (będący nosicielami mutacji genu BRCA2) są również narażeni na większe ryzyko zachorowania na raka prostaty w młodszym niż zwykle diagnozowanym wieku, a także na czerniaka i raka trzustki.
Co powoduje wzrost raka piersi?
Uszkodzone komórki
Zdrowe komórki są podstawowym budulcem wszystkich tkanek i narządów w organizmie. Kiedy jednak DNA komórki (okablowanie komórki) ulega uszkodzeniu, zmutowane komórki zaczynają się szybko rozmnażać, nie przestrzegając wcześniej ustalonego planu. Agresywny wzrost komórek może spowodować powstanie guza (lub masy tkanki), który nie będzie funkcjonował zgodnie z pierwotnymi zamierzeniami. Te nieprawidłowe komórki lub grupy komórek mogą rozwinąć się w chorobę znaną jako rak piersi i mogą rozprzestrzenić się na inne części ciała.
Przyspieszony wzrost
Wzrost i rozprzestrzenianie się raka piersi może być trudne do zrozumienia, ponieważ wzrost komórek nowotworowych jest często napędzany przez normalnie zdrowe substancje chemiczne występujące w organizmie, takie jak estrogen, progesteron i gen HER2/neu (hormon wzrostu). Chociaż każda z tych trzech substancji chemicznych w organizmie może pełnić ważną, zdrową funkcję, gdy komórka staje się nowotworowa, te substancje chemiczne mogą przyspieszyć wzrost guzów raka piersi. Są to czynniki prognostyczne komórek raka piersi.
Zdrowe receptory HER2 to białka, które pomagają zarządzać wzrostem, podziałem i naprawą komórek piersi. Jednakże u około jednej czwartej wszystkich pacjentek z rakiem piersi gen HER2 nie działa prawidłowo. Tworzy nadmierną liczbę kopii w procesie znanym jako „wzmacnianie genu HER2”. Następnie te dodatkowe geny instruują komórki, aby wytwarzały zbyt wiele receptorów HER2, co nazywa się „nadekspresją białka HER2”. Ostatecznym rezultatem jest to, że komórki piersi rosną i dzielą się w niekontrolowany sposób.
Receptory nowotworowe
Pomyśl o receptorze jak o ustach. Po otwarciu komórki nowotworowe mogą odżywiać się i rosnąć. Po zablokowaniu lub zamknięciu te same komórki zaczynają głodować.
Identyfikując unikalne receptory nowotworu, lekarz może zalecić skuteczne metody leczenia blokujące te receptory. Pamiętaj, że hamowanie „zaopatrzenia” nowotworu w żywność ma na celu ograniczenie jego wzrostu. W idealnym przypadku plan leczenia zahamuje rozwój nowotworu, zanim rozprzestrzeni się on przez układ limfatyczny na inne tkanki i narządy w organizmie.
Układ limfatyczny
Układ limfatyczny, będący częścią układu odpornościowego, to sieć naczyń limfatycznych i węzłów chłonnych biegnących po całym organizmie. Podobnie jak układ krwionośny rozprowadza składniki po całym organizmie, układ limfatyczny transportuje komórki i płyny zwalczające choroby. Skupiska węzłów chłonnych w kształcie fasoli są umocowane w obszarach całego układu limfatycznego; działają jak filtry, przenosząc nieprawidłowe komórki z dala od zdrowej tkanki.
Układ limfatyczny, będący częścią układu odpornościowego, to sieć naczyń limfatycznych i węzłów chłonnych biegnących po całym organizmie. Podobnie jak układ krwionośny rozprowadza składniki po całym organizmie, układ limfatyczny transportuje komórki i płyny zwalczające choroby. Skupiska węzłów chłonnych w kształcie fasoli są umocowane w obszarach całego układu limfatycznego; działają jak filtry, przenosząc nieprawidłowe komórki z dala od zdrowej tkanki.
Rodzaj raka piersi jest zazwyczaj określany na podstawie pochodzenia komórek nowotworowych, które prawie zawsze umiejscowione jest w płatach, zrazikach lub przewodach. Kiedy nowotwór zostanie wykryty w pobliskich węzłach chłonnych, lekarz może określić, jak daleko rozprzestrzenił się nowotwór. Jeśli w najbliższych węzłach występuje nowotwór, zwykle bada się dodatkowe węzły pod kątem obecności lub braku komórek nowotworowych, aby określić stopień zaawansowania choroby.
Są sytuacje, w których krwioobieg transportuje komórki raka piersi również z piersi do innych części ciała. Patolog uważnie przygląda się komórkom raka piersi, aby sprawdzić, czy doszło do inwazji naczyń krwionośnych, czyli naczyń krwionośnych przebiegających przez guz, i/lub inwazji limfatycznej, czyli naczyń limfatycznych przebiegających przez guz. Jeśli występuje, istnieje zwiększone ryzyko rozprzestrzenienia się raka na inne części ciała.
Co tak naprawdę naukowcy wiedzą o przyczynie raka piersi?
Rak rozwija się, gdy DNA komórki ulega uszkodzeniu, ale nadal nie wiadomo, dlaczego i w jaki sposób DNA ulega uszkodzeniu. Uszkodzenie może być spowodowane czynnikami genetycznymi, środowiskowymi i stylem życia, lub w większości przypadków kombinacją obu. Większość pacjentów nigdy nie dowie się dokładnie, co spowodowało ich raka. Istnieją jednak pewne ustalone czynniki ryzyka powiązane z rakiem piersi.
Genetyczne czynniki ryzyka są dziedziczone lub przekazywane z rodzica na dziecko za pośrednictwem genów. Tych czynników ryzyka nie można zmienić, ponieważ są one wbudowane w Twoje DNA od urodzenia. Czynniki ryzyka związane ze środowiskiem i stylem życia to czynniki ryzyka, których można uniknąć i które zazwyczaj znajdują się pod kontrolą jednostki. Te czynniki ryzyka można zmniejszyć, zmieniając elementy otoczenia lub wprowadzając zmiany w swoim stylu życia.
Genetyczne czynniki ryzyka
Genetyczne czynniki ryzyka, których nie można zmienić, mogą obejmować:
Płeć: Rak piersi występuje prawie 100 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn.
Wiek: U dwóch na trzy kobiety nowotwór inwazyjny zostaje zdiagnozowany po 55. roku życia.
Rasa: Rak piersi jest diagnozowany częściej u kobiet rasy kaukaskiej niż u kobiet innych ras.
Historia rodziny i czynniki genetyczne: Jeśli u Twojej matki, siostry, ojca lub dziecka zdiagnozowano raka piersi lub jajnika, istnieje większe ryzyko zdiagnozowania raka piersi w przyszłości. Ryzyko wzrasta, jeśli u Twojego krewnego zdiagnozowano chorobę przed 50. rokiem życia.
Osobista historia zdrowia: Jeśli zdiagnozowano u Ciebie raka piersi w jednej piersi, istnieje zwiększone ryzyko zdiagnozowania raka piersi w drugiej piersi w przyszłości. Ryzyko wzrasta również, jeśli wcześniej wykryto nieprawidłowe komórki piersi (takie jak atypowy rozrost, rak zrazikowy in situ (LCIS) lub rak przewodowy in situ (DCIS) ).
Historia menstruacji i rozrodczości: Wczesna miesiączka (przed 12. rokiem życia), późna menopauza (po 55. roku życia), urodzenie pierwszego dziecka w starszym wieku lub brak porodu mogą zwiększać ryzyko raka piersi.
Niektóre zmiany w genomie: Mutacje w niektórych genach, takich jak BRCA1 i BRCA2 , mogą zwiększać ryzyko raka piersi. Ustala się to na podstawie testu genetycznego, któremu możesz się poddać, jeśli w Twojej rodzinie występował rak piersi. Osoby z tymi mutacjami genu mogą przekazać mutację genu swoim dzieciom.
Gęsta tkanka piersi: Gęsta tkanka piersi może zwiększyć ryzyko raka piersi i sprawić, że guzki będą trudniejsze do wykrycia. Kilka stanów przyjęło przepisy wymagające od lekarzy ujawniania kobietom, czy ich mammografia wskazuje, że mają gęste piersi, aby były świadome tego ryzyka. Pamiętaj, aby zapytać swojego lekarza, czy masz gęste piersi i jakie są konsekwencje posiadania gęstych piersi.
Czynniki ryzyka dotyczące środowiska i stylu życia
Czynniki ryzyka środowiskowego i stylu życia, które można zmienić, mogą obejmować:
Brak aktywności fizycznej: Siedzący tryb życia z niewielką aktywnością fizyczną może zwiększać ryzyko raka piersi. Poruszanie się lub ćwiczenia nawet przez 20 minut dziennie mogą pomóc zmniejszyć ten czynnik ryzyka.
Zła dieta: dieta bogata w tłuszcze nasycone i pozbawiona owoców i warzyw może zwiększać ryzyko raka piersi. Jedzenie od 3,5 do 5 szklanek owoców i warzyw dziennie może pomóc obniżyć ten czynnik ryzyka.
Nadwaga lub otyłość: Nadwaga lub otyłość mogą zwiększać ryzyko raka piersi. Ryzyko to wzrasta, jeśli przeszłaś już menopauzę.
Picie alkoholu: Częste spożywanie alkoholu może zwiększać ryzyko raka piersi. Im więcej alkoholu spożywasz, tym większe ryzyko.
Promieniowanie klatki piersiowej: Poddanie radioterapii klatki piersiowej przed 30. rokiem życia może zwiększyć ryzyko raka piersi. Chociaż promieniowanie jest często nieuniknioną metodą leczenia niektórych chorób, nadal uważa się je za czynnik ryzyka środowiskowy lub związany ze stylem życia, ponieważ nie jest to cecha dziedziczna, z którą ktoś się rodzi.
Skojarzona hormonalna terapia zastępcza (HTZ): Stosowanie skojarzonej hormonalnej terapii zastępczej zalecanej w okresie menopauzy może zwiększyć ryzyko raka piersi i zwiększyć ryzyko wykrycia raka w bardziej zaawansowanym stadium. Porozmawiaj ze swoim lekarzem o korzyściach i ryzyku stosowania HTZ.
Jakie są statystyki?
60–70% osób chorych na raka piersi nie ma żadnego związku z tymi czynnikami ryzyka, a u innych osób z czynnikami ryzyka nigdy nie zachoruje na nowotwór.
Nie powodują raka piersi
Każdy ma geny, które przekazują informacje dziedziczne z pokolenia na pokolenie. Czasami zachodzą zmiany w kodzie genu i zmiany te nazywane są mutacjami. Dowiedz się, jak mutacje genów mogą wpływać na ryzyko raka piersi, a także o tym, jak działają badania genetyczne.
Kto powinien zostać przebadany na obecność BRCA?
Chociaż mutacje genów BRCA1 i BRCA2 mogą zwiększać ryzyko zachorowania na raka piersi, ryzyko wystąpienia którejkolwiek z mutacji jest dość małe. Szacuje się, że 0,25% ogólnej populacji jest nosicielem zmutowanego genu BRCA, czyli około jedna na 400 osób.
Jednak u niektórych osób ryzyko posiadania mutacji genu BRCA jest znacznie większe. Geny są dziedziczone, dlatego znajomość historii rodziny jest ważna przy określaniu ryzyka raka piersi . Jeśli jedno z Twoich rodziców ma mutację BRCA, masz 50% szans na odziedziczenie zmutowanego genu.
Szanse mogą się również różnić w zależności od pochodzenia etnicznego danej osoby. Na przykład osoby pochodzenia żydowskiego aszkenazyjskiego mają 2,5% szans na odziedziczenie mutacji BRCA, czyli około 10 razy więcej niż w populacji ogólnej.
Ponieważ ogólne ryzyko jest tak niskie, większość ekspertów zaleca, aby badaniom pod kątem mutacji BRCA poddawały się wyłącznie osoby z podwyższonym ryzykiem. Podobnie firmy ubezpieczeniowe często zapewniają poradnictwo genetyczne i badania jedynie osobom należącym do grupy wysokiego ryzyka. Osobę można uznać za osobę obarczoną wysokim ryzykiem mutacji BRCA, jeśli w jej rodzinie występowały:
Oprócz BRCA istnieją także inne mutacje genów, które mogą zwiększać ryzyko raka piersi . Najbardziej znanym z nich jest PALB2. Podobnie jak w przypadku BRCA1 i BRCA2, badanie w kierunku innych mutacji genetycznych zaleca się tylko w przypadku wysokiego ryzyka wystąpienia tego konkretnego genu.
Jak uzyskać badanie genetyczne BRCA
Osobom zainteresowanym wykonaniem badań w kierunku mutacji genu raka piersi zaleca się poradnictwo genetyczne. Możesz porozmawiać z lekarzem o skierowaniu do doradcy genetycznego, który może pomóc w ustaleniu, czy badania genetyczne będą miały sens w oparciu o historię rodziny i czynniki ryzyka. Ponieważ wiele testów genetycznych wykrywa tylko jedną konkretną mutację genu, doradca często może pomóc w ustaleniu, które mutacje należy zbadać.
Sam test genetyczny polega po prostu na pobraniu małej próbki krwi lub śliny, która jest wysyłana do laboratorium w celu analizy. Wyniki mogą zająć kilka tygodni lub miesięcy.
Wyniki badań genetycznych nie zawsze są jednoznaczne:
Po otrzymaniu wyników badań genetycznych pacjent powinien ponownie spotkać się z doradcą genetycznym w celu wyjaśnienia znaczenia tych wyników. To, czy wyniki będą pozytywne, negatywne czy niejednoznaczne, może mieć wpływ na wiele decyzji życiowych, a doradca może pomóc w podejmowaniu tych decyzji.
Badania genetyczne mogą być przerażające. Wyniki mogą również mieć wpływ na innych członków rodziny, takich jak rodzeństwo i potomstwo; gdy ktoś uzyska pozytywny wynik testu na mutację genu, ryzyko, że jego rodzeństwo i potomstwo również uzyska wynik pozytywny, będzie wynosiło 50%. Zachęcamy do wcześniejszej dyskusji z doradcą ds. genetyki, aby można było przeprowadzić dyskusję na temat potencjalnych scenariuszy.
W przypadku kobiety, która uzyskała pozytywny wynik testu na obecność mutacji w genie BRCA1 lub BRCA2, zwykle zaleca się obustronną mastektomię, szczególnie jeśli niedawno zdiagnozowano u niej raka piersi.
To naturalne, że martwisz się, jeśli wynik testu na obecność mutacji genu BRCA1, BRCA2 lub PALB2 był pozytywny . Prawdą jest, że te mutacje genów mogą znacznie zwiększyć ryzyko zachorowania na raka piersi. Należy jednak pamiętać, że u wielu osób będących nosicielami takich mutacji genów rak piersi nigdy nie zachoruje. Nawet w przypadku tych, którzy to robią, wczesna diagnoza i leczenie dają duże prawdopodobieństwo, że pokonają chorobę. Dzięki wczesnemu wykryciu raka piersi zdecydowana większość osób może przeżyć i cieszyć się normalnym życiem.
Plany wczesnego wykrywania
Osoby z mutacjami genu BRCA lub PALB2 mają ponadprzeciętne ryzyko zachorowania na raka piersi i są bardziej narażone na rozwój raka piersi w młodszym wieku. Ryzyko zdiagnozowania raka piersi przed 70. rokiem życia u kobiet z mutacją BRCA1 lub BRCA2 wynosi 45–65%. W przypadku mutacji PALB2 u 33% zachoruje na raka piersi do tego wieku.
Dobra wiadomość jest taka, że dzięki tej wiedzy możesz wspólnie z lekarzem opracować indywidualny plan wczesnego wykrywania, aby zwiększyć szanse na wczesne wykrycie raka piersi. Wczesne wykrycie sprawia, że rak piersi jest znacznie łatwiejszy w leczeniu. Ogólnie rzecz biorąc, pięcioletni wskaźnik przeżycia względnego w przypadku raka piersi wykrytego w stadium zlokalizowanym (nie ma oznak, że rak rozprzestrzenił się poza pierś) wynosi 99%.
Plan wczesnego wykrywania osoby z mutacją genu BRCA lub PALB2 będzie prawdopodobnie obejmował częstsze badania przesiewowe w kierunku raka piersi, począwszy od młodszego wieku. Może również obejmować różne rodzaje badań przesiewowych, takie jak USG lub MRI . Twój lekarz może pomóc Ci zalecić, jakie badania przesiewowe powinieneś wykonać i kiedy je wykonać.
Chirurgia zapobiegawcza
Choć niektórzy uważają to za skrajne, kobiety z mutacjami BRCA wysokiego ryzyka mogą zdecydować się na operację zapobiegawczą, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka piersi.
Profilaktyczna podwójna mastektomia (lub obustronna mastektomia profilaktyczna) to chirurgiczne usunięcie obu piersi, zanim nowotwór będzie miał szansę się rozwinąć i/lub rozprzestrzenić. Istnieją różne rodzaje mastektomii zapobiegawczych; niektóre usuwają całą pierś, podczas gdy inne pozostawiają nienaruszoną skórę i sutki, aby pomóc w operacji rekonstrukcji piersi .
Aktorka i reżyserka Angelina Jolie zwróciła uwagę opinii publicznej na wykorzystanie operacji w celu proaktywnego leczenia mutacji genu BRCA, kiedy publicznie podzieliła się swoją historią poddania się zapobiegawczej podwójnej mastektomii. Później zdecydowała się również na usunięcie jajników i jajowodów , co jest procedurą znaną jako zapobiegawcza wycięcie jajowodów.
Usunięcie jajników i jajowodów jest powszechnie zalecane jako sposób na zmniejszenie ryzyka raka piersi i jajnika. W przypadku kobiet, u których nie zdiagnozowano żadnego rodzaju nowotworu, pomocna może być rozmowa z doradcą genetykiem na temat momentu przeprowadzenia operacji zapobiegawczych. Jeśli kobieta jest nadal w wieku rozrodczym, prawdopodobnie będzie chciała opóźnić usunięcie jajników i jajowodów do czasu zakończenia porodu.
Chociaż takie zabiegi profilaktyczne zmniejszają ryzyko zachorowania na raka piersi o ponad 90%, nie eliminują go całkowicie. Sama operacja wiąże się również z pewnym ryzykiem i kosztami, które należy dokładnie rozważyć. Lekarz może pomóc Ci zrozumieć dostępne opcje i ryzyko oraz dokonać wyboru odpowiedniego dla Ciebie.
BRCA, mutacje genów i leczenie raka piersi
Jeśli u osoby z mutacją BRCA rzeczywiście zachoruje na raka piersi, zastosowane leczenie może być inne niż u osób, które nie są nosicielami mutacji genu.
U osób z mutacjami BRCA1 ryzyko rozwoju potrójnie ujemnego raka piersi jest większe . Potrójnie ujemny rak piersi nie reaguje na terapię hormonalną ani niektóre leki. Jednakże chemioterapia może być skuteczniejsza w leczeniu przypadków potrójnie negatywnych niż w przypadku innych typów nowotworów.
U pacjentek z rakiem piersi z mutacjami BRCA1 lub BRCA2 istnieje również większe ryzyko późniejszego rozwoju drugiego nowotworu, zarówno w tej samej, jak i przeciwnej piersi. Z tego powodu mogą zdecydować się na podwójną mastektomię zamiast pojedynczej lub częściowej mastektomii (znanej również jako guzektomia). Usunięcie zdrowej piersi wraz z nowotworową jest w istocie inną formą prewencyjnej mastektomii.
Chociaż badania wciąż trwają, niektóre ustalenia wskazują, że niektóre rodzaje leków przeciwnowotworowych mogą być skuteczniejsze niż inne u pacjentów z mutacjami genu BRCA.
Jak zawsze, Twój lekarz może pomóc Ci określić, jakie metody leczenia raka piersi będą dla Ciebie odpowiednie.
Inne rozważania
Pozytywny wynik testu na mutację BRCA wiąże się z wieloma emocjami i decyzjami. Uczucia mogą wahać się od strachu po złość, smutek lub poczucie winy. Mogą pojawić się pytania dotyczące tego, czy Twoje dzieci lub inni członkowie rodziny powinni zostać przebadani. Dla niektórych może to mieć wpływ na decyzję o posiadaniu dzieci. Możesz mieć obawy dotyczące przekazania zmutowanego genu swojemu potomstwu; niektóre kobiety decydują się nawet na operacje zapobiegawcze, które mogą utrudnić lub uniemożliwić posiadanie dzieci.
Doradcy genetyczni mogą pomóc Ci poruszać się po wodach i zrozumieć wszystkie związane z tym ryzyko, decyzje i emocje.
Pomoc jest dostępna ; nie musisz przez to przechodzić sama.
Jesteśmy do Twojej dyspozycji
